1980 Öncesi, Solcular Eskil'de Köylü Derneği Kurmuştu

Bu haftanın “geçmişle Sohbet” köşesi konuğu, İkizce Yaylamızdan Veli Topak oldu. Aynı zamanda şiirlerde yazan Veli Amca’nın gençlik anılarının yer aldığı sohbetle şimdi sizleri baş başa bırakıyoruz.

Veli emmi, öncelikle seni tanıyalım.

Ben 1947 doğumlu, Veli Topak. Hüyüklü’de babam çobanken doğmuşum. Hatta şöyle bir şiirde yazmıştım bunu:

Seni Bin dokuz yüz kırk yedi

Savaşlar bitmişti,

İnönü demokrasiydi,

O zaman geldim dünyaya

1951’de İkizce’ye geldik, köyümüzde okul yoktu. 1968’de okul yapıldı, o zaman ben askerdeydim. Rahmetlik babama, “baba bana bir alfabe al” dedim. “Otur len, koca kafalı sen ne belleyecen” dedi. babamın 7 oğlu 2 kızı vardı da, babama “kaç çocuğun var” diye sorduklarında “7 oğlum var” derdi, iki kızını söylemezdi.

Emmi sizde Kürt kökeni nereden geliyor?

Bizim aslımız Adıyaman’ın Kahta yöresinden gelme. Orta Anadolu’ya gelen Kürtlerin hepsi Adıyaman’dan gelme. 1700 yıllarının sonlarına doğru buraya gelmişler. Çukurova, Cihanbeyli derken Gölyazı’ya yerleşiyorlar.  O zaman Dondurma adı, sonradan Haliken işte şimdi de Gölyazı’da kalmışlar. Babamgil 1910 yıllarında Amarat’a geliyorlar. Orada 1935 yılına kalıyorlar. Dedemgilde variyetliymiş, buraya malcılıkla gelmişler. Daha sonra babamla amcalgil düzeni bozuyorlar, anlaşamıyorlar. Buraya çoban olmak için gelip, yerleşiyorlar.

İkizce’de siz buraya yerleşmeden önce kimler varmış emmi?

İkizce’de biz geldiğimizde Kürdil Emmigil vardı. Hasti Emmigil vardı. asıl kurulumunda Hasti Emmigille, Karakülah’lar vardı. Karakülahgilinde, asıl yaylası Mehmetbeyli’ydi.

Çocukluğundan hatırladığın anıların var mı emmi?

Şimdi benim oğlanlar, çocuklarını okula götürüyor, arabayla bırakıyor. Ben 9 yaşında el kapısında çalışmaya gittim. Şimdi baksan hiçbir mantığa sığmaz bu. Ne yapardın derseniz, yumuş uşaklığı yapardım, aylana binerdim. O zaman hatta şöyle bir şey yazmıştım:

Herkesin elinde okul çantası,

Benim elimde var, cücük torbası,

Yavrusunun başını okşar babası,

Biz bunları görmedik ki bir zaman

Nur içinde yatsın ama baba sevgisi de görmedik biz. Zaten koyundan geliyordu, ne bana bakıyordu, ne de bir şeye.

Şimdi emmi, sende şiir yazma sevdası var ya; ilk bunu nasıl fark ettim?

Böyle kendi kendine geldi. Sıcak’ta çobandın, onunla öyle başladık.

İlk şiirin hangisiydi Emmi, hatırlıyor musun?

Evet hatırlıyorum, 1964 yılında Isıcak’tayım. Birde baktım akşam vakti, patlıcan çıktı geldi. zaten her gün patlıcan yerdik. O zaman saman döverdik. O zaman ilk şiirimi yazmıştım. Hatta yazılı şurada, okuyayım:

Güneş indi, ben acıktım,

Salın tepesine çıktım,

Azık gelir diye baktım,

Seni gördüm patlıcanım

Yazın saman döverdik,

İş görmeyi severdik,

Bir gün gelmese derdik,

Yine geldim patlıcanım

Patlıcan geliyor tasta,

Zaten midemiz hasta

Sanki kalmış kara kışta

Üşüdün mü patlıcanım

Patlıcanlar uzun uzun

Günde yiyorduk yazın

Ölürsek mezarım kazın

Unutmayın patlıcanım

İnan sen Veli’nin sözüne,

Yedik bir yazın yüzüne

Aksi gibi o gün yine

Çıktı geldi patlıcanım

Doğramışlar iri iri

Boğazıma durdu biri

Seni salacağım geri

Ayıp mı olur patlıcanım?

Veli gelmediğini diler,

Satmaz olaydı çerçiler

Doğramaz ki iki biler

Uzun uzun patlıcanım

Sanki benle kardeş oldu

Rengimiz sarardı, soldu

Saman döverken beni buldu

Boşlamadın patlıcanım

Soframızda nazlı duru

İçine baktın mı kuru

Bunu yorgun bir kadın

Yandım sana patlıcanım

Patlıcan bizi nasıl huyladı,

Hem ekşimiz bozuk tadı

Sanki bu evin evladı

Kardeş olduk patlıcanım

Sana diyorum patlıcan

Bal yese usanır insan

Yıkılsa da senin yuvan

Kurtulalım patlıcanım

Akşam üstü yine geldi,

İşçi olduğumuzu bildi

Veli der ki, bitmez ardı

Sefa geldim patlıcanım

Bu benim ilk şiirim.

Emmi, sen siyasetle de yakından ilgilenen birisin. İlk siyasete girmen nasıl gerçekleşti?

Eskil’de Şavel’in Alaattin’de öğretmendi. Eskil’e “Köylü Derneği kuralım” dediler. Bizde onun içine karıştık, öylece siyasete karıştık. 1980 darbesinde de dernek çok uzun sürmeden kapandı. Derviş Mehmet Rahmetlik reisti, isim vermedi, bizi o kurtardı.

Sol meyilli bir dernekti. Hatta dernekle ilgili de şöyle bir anım var. Gölyazı’da bizim akrabaların evinde, “solcuların toplantısı” var dediler. Buradan dernek başkanı Hacı Mutullah’ın Osman’Dı. O, Şavel’in Alaattin, bizim Ahmet bindik motorluyla Gölyazı’ya gittik.

Vardık bizim akrabanın evine, bıyıklı bıyıklı, yakışıklı delikanlılar var. o zamanlar benim tahminim PKK’nın temelleri atılıyormuş, bizde buradan solcular diye gittik. Başladılar ama, “Türkler bize şu tarihte şunu yaptı, bunu yaptı.” Odada da 70 – 80 kişi var, Türkiye’nin her tarafından gelmişler. Alaaddin’e dedim, “bunların dedikleri bizi hiç tutmadı, şunlara bir şeyler de.” “Ben burada seslenemem” dedi. Osman’a dedim, “sen dernek başkanısın, bunlar bize ters, ben burada Kürt olarak eyleştim ama bunları hiç görmedim. “ dedim. “Daha bana sen Kürt’sün diye diyen olmadı”

Durdum, durdum. Çokta disiplinli, el kaldırıp, söz istiyorlar, bende el kaldırıp, söz istedim. “ben doğma büyüme Eskil’liyim ama aslım Kürt. Bu kadar nüfusun içerisinde, sen Kürt’sün, sen böylesin diyen olmadı. Tarihten bildiğim kadar İsmet İnönü’den, Kürt asilli şair Ziya Gökalp’ten örnekler verdim. Milliyetçi, Türk Milliyetçisi Kürt olduğundan anlattım. Ben size hiç katılmıyorum, en büyük düşmanımız Türkler diyorsunuz. Biz buraya Faşistlerin içinden kaçıp, sosyal demokratsınız diye geldik. Siz daha onlardan da beter mizsiniz” dedim.

Ondan bitirince, bir tanesi el kaldırdı; “Sen Kürt’üm diyorsun ama aslını kaybetmişsin. Haramzadesin” dedi. Tekrar parmak kaldırdım, “buyur” dediler. Deidm ki, “Eğer vatanını, bayrağını, milletini sevmek haramzadelikse, haramzade deme bana Haramzade oğlu haramzade de yine zoruma gitmez. Siz bölücülük yapıyorsunuz” dedi.

Dayıma haber göndermişler, dayım geldi, oradan ayrıldık, onun evine gittik sonra.

Emmi bir dönemler Eskil’de sol iktidarda olsun ya da olmasın çok güçlüymüş fakat AK Parti iktidarıyla birlikte artık bitme derecesine geldi. Şimdi tüm solcular, çeşitli partileri destekliyor yerelde. Eskil’de sol niye bitti, bu kadar güçlü kadrosu varken?

Eskil’de biz solcular, gedek kuzuya döndük. Sebep olanların birisi benim, hiç başkasına atmayım suçu. Şerafet’in kazandığı 1993 seçimlerinde, koalisyon kuralım dedik. Şerafettin Başkan olacak, bizde belediye meclisinde üye olacaktık. Bir sonraki seçimde de Şerafettin bizim partiden aday çıkacak ya da bizi destekleyecekti.

Ondan sonra biz bu partiyi, Eskil’de eritmeye başladık.

Şimdi Emmi son olarak Eskille ilgili bir şiir okuyalım, onla programı kapatalım.

Merhaba misafirler,

Kıymetli Eskilliler

Mimarı gider ama

Baki kalır eserler

Ne güzel organize,

Teşekkür ederim size,

Yaptığınız etkinlikler

Hatıra Eskil’imize

Cumhuriyetten armağan,

Belde olmuş o zaman,

Şimdi de ilçe oldu

Yüksekokul isteriz o zaman

Birlikte kutlayalım,

Huzur sevinç duyalım

Hep koşalım ileri,

Biz geri kalmayalım

Kasabamız oldu ilçe

Hep hizmetler gelince

Sağol Necati Başkan

Boğdun bizi sevince

Bugün günlerden Pazar

İlçemde bayram var

Sıra ile gelmişti

Büsbütün kuruluşlar

Siz durmayın çalışın

Hep ileriye koşun

Sizde bilirsiniz başkanım

Sonu gelmez bu yarışın

İsteriz yüksekokulu

Gel bilimin sonu

Okula yardım eder halkımız

Eskil’de fedakar dolu

Çok Eskil’in yaylaları,

Hizmet biraz geç varır

Ne olur unutmayın

Bizim bozuk olan yolları

Kurulsun fabrikalar,

Ham maddesi bizde var

Gençlerimiz boş gezer,

Çoğalsın çalışanlar

Ek buğdayı pancarı,

Ay çiçeği yoncayı,

Bizim ilçemiz Anadolu’nun

İşte tahıl ambarı